Το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης απορρίπτει το νέο θεσμικό πλαίσιο για την οριοθέτηση οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων, καταγγέλλοντας πολεοδομικό αποκλεισμό και καταστρατήγηση συνταγματικών δικαιωμάτων. Ειδικότερα, αναφέρει:
Σε μια ηχηρή και ομόφωνη απόφαση, το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης τάσσεται ανοιχτά κατά του Προεδρικού Διατάγματος 194/2025 (ΦΕΚ Δ’ 194/15.05.2025), το οποίο φέρνει ριζικές αλλαγές στη διαδικασία οριοθέτησης οικισμών με πληθυσμό μικρότερο των 2.000 κατοίκων, συμπεριλαμβανομένων και των προϋφιστάμενων του 1923. Το διάταγμα προβλέπει αυστηρούς περιορισμούς στις επεκτάσεις των ορίων των οικισμών και εισάγει διαδικασίες αυτόματης συρρίκνωσης, προκαλώντας εύλογες αντιδράσεις από αυτοδιοικητικούς και πολίτες.
Απώλεια δικαιωμάτων και απαξίωση της περιουσίας
Σύμφωνα με την απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου, η εφαρμογή του Π.Δ. 194/2025 οδηγεί σε βαθιά υποβάθμιση της ιδιωτικής ακίνητης περιουσίας, ιδίως των μικρών οικοπέδων στους οικισμούς της υπαίθρου. Χιλιάδες ακίνητα καθίστανται μη οικοδομήσιμα, ενώ η αγοραστική τους αξία μηδενίζεται ουσιαστικά. Το αποτέλεσμα είναι η de facto ακύρωση του δικαιώματος αξιοποίησης της μικροϊδιοκτησίας και η πλήρης υπονόμευση του άρθρου 17 του Συντάγματος που προστατεύει την ατομική περιουσία.
Παράλληλα, όπως επισημαίνεται στην απόφαση:
«Η οριζόντια εφαρμογή του διατάγματος συνιστά κατάφωρη παραβίαση της ασφάλειας δικαίου και εισάγει πολεοδομικές ανισότητες χωρίς κοινωνική ή επιστημονική τεκμηρίωση.»
Πολεοδομικός αποκλεισμός και ερημοποίηση της υπαίθρου
Το Π.Δ., όπως τονίζουν οι αυτοδιοικητικοί φορείς, προωθεί μια συγκεντρωτική και άκαμπτη λογική στον πολεοδομικό σχεδιασμό, η οποία αδιαφορεί για τις τοπικές κοινωνικές και γεωγραφικές ιδιαιτερότητες. Ειδικά για την Κρήτη, με τη διάσπαρτη οικιστική της δομή και τα μικρά ορεινά χωριά, το νέο πλαίσιο ισοδυναμεί με αποκλεισμό από την αναπτυξιακή τροχιά και υπονομεύει κάθε προσπάθεια βιώσιμης αποκέντρωσης.
Όπως υπογραμμίζει η Περιφέρεια Κρήτης:
«Η ερήμωση της υπαίθρου δεν θα προληφθεί με τιμωρητικού τύπου χωρική πολιτική, αλλά με ολοκληρωμένο σχεδιασμό, κοινωνική συναίνεση και εμπιστοσύνη στον πολίτη και την τοπική αυτοδιοίκηση.»
Απουσία της Αυτοδιοίκησης και απαξίωση του επιστημονικού σχεδιασμού
Ένα από τα πιο αιχμηρά σημεία της απόφασης αφορά τον ρόλο των ΟΤΑ και των επιστημονικών εργαλείων πολεοδομικού σχεδιασμού. Το Π.Δ. περιορίζει τη συμβολή των Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων σε τυπική επικύρωση προειλημμένων αποφάσεων, ενώ απουσιάζει πλήρως η συμμετοχή των Δήμων και της Αυτοδιοίκησης.
Η Περιφέρεια επισημαίνει:
«Το νέο πλαίσιο ακυρώνει τη δυνατότητα των τοπικών κοινωνιών να καθορίσουν το μέλλον τους και υποβαθμίζει τον ρόλο των επιστημονικών φορέων όπως το ΤΕΕ.»
Στεγαστική κρίση και κοινωνικός αποκλεισμός
Η εφαρμογή του Π.Δ. όχι μόνο δεν συμβάλλει στην άμβλυνση της στεγαστικής κρίσης, αλλά, αντίθετα, την οξύνει. Η απαγόρευση νέας δόμησης σε ήδη διαμορφωμένους μικρούς οικισμούς περιορίζει τις δυνατότητες στέγασης νέων οικογενειών στην ύπαιθρο και συμβάλλει στην αναχώρηση πληθυσμού προς τα αστικά κέντρα.
Τα αιτήματα του Περιφερειακού Συμβουλίου Κρήτης
Το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης, μετά από διαβούλευση με επιστημονικούς φορείς, δήμους και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, διατυπώνει ομόφωνα συγκεκριμένα αιτήματα προς το Υπουργείο Περιβάλλοντος και την Κυβέρνηση:
- Κατάργηση του Π.Δ. 194/2025.
- Νέα νομοθετική συζήτηση από μηδενική βάση, με τη συμμετοχή των Δήμων, των Περιφερειών και του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας.
- Απλοποίηση, ενοποίηση και κωδικοποίηση της πολεοδομικής νομοθεσίας με πλήρη διαβούλευση και σταδιακή εφαρμογή.
- Οικονομική στήριξη των ΟΤΑ για την εκπόνηση σύγχρονων πολεοδομικών σχεδίων.
- Αναγνώριση του καθοριστικού ρόλου των Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων, ώστε να μπορούν να προσδιορίζουν τεκμηριωμένα τα όρια οικισμών.
- Αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και πόρων στην Αυτοδιοίκηση, με εμπιστοσύνη στον πολίτη-οικιστή.
- Εξαίρεση από την οριοθέτηση των οικισμών που έχουν ήδη ενταχθεί σε εγκεκριμένα ΓΠΣ του ν. 2508/1997.
- Επανεξέταση του άρθρου 12 του Ν. 4759/2020, που σχετίζεται με ζητήματα οριοθέτησης.
Η Περιφέρεια Κρήτης στέλνει σαφές μήνυμα στην Πολιτεία: ο σχεδιασμός για την ελληνική ύπαιθρο δεν μπορεί να γίνεται με διοικητικά διατάγματα που αγνοούν την κοινωνική πραγματικότητα και το Σύνταγμα. Η οικιστική ανάπτυξη και η βιώσιμη πολιτική γης απαιτούν δημοκρατικό διάλογο, επιστημονική τεκμηρίωση και σεβασμό στον πολίτη.
Η ομόφωνη στάση του Περιφερειακού Συμβουλίου, ενισχυμένη από τις προτάσεις των Δήμων, του ΤΕΕ, των επιστημονικών συλλόγων και των τοπικών κοινωνιών, συνιστά αφετηρία ενός ευρύτερου κινήματος υπεράσπισης της υπαίθρου, της μικροϊδιοκτησίας και της πολιτιστικής συνέχειας του ελληνικού τοπίου.
Πηγή: www.aftodioikisi.gr
