Η Μέση Ανατολή βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο μιας παγκόσμιας κρίσης. Οι αεροπορικές επιθέσεις των ΗΠΑ στις βασικές πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν σηματοδοτούν μια νέα, επικίνδυνη κλιμάκωση στη σύγκρουση με το Ισραήλ και στέλνουν ισχυρά σοκ στις διεθνείς αγορές. Τα βλέμματα όλων είναι στραμμένα στο άνοιγμα των αγορών. Το ερώτημα δεν είναι αν θα υπάρξει αντίδραση, αλλά πόσο άσχημα και πόσο δραματικά θα αντιδράσουν οι διεθνείς αγορές στις τελευταίες εξελίξεις.
Κρίσιμος κόμβος όλων των εξελίξεων είναι τα Στενά του Ορμούζ – ένα στενό πέρασμα, στρατηγικής σημασίας, από το οποίο διέρχεται σχεδόν το 25% του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου.
Ο φόβος αποκλεισμού της ναυσιπλοΐας από το Ιράν δεν είναι απλώς ένα υποθετικό σενάριο. Είναι μια απειλή που επανέρχεται με ιδιαίτερη ένταση, με την Τεχεράνη να στέλνει σαφή μηνύματα ότι δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει τον έλεγχο του περάσματος ως μοχλό πίεσης προς τη Δύση.
Η Ελλάδα, μια χώρα εξαρτημένη ενεργειακά, ευάλωτη στις διακυμάνσεις των διεθνών τιμών και με υψηλή έκθεση στις παγκόσμιες εμπορικές και τουριστικές ροές, βρίσκεται μπροστά σε ένα επικίνδυνο σταυροδρόμι. Οι βραχυπρόθεσμες συνέπειες από μια γενικευμένη αποσταθεροποίηση στην περιοχή ενδέχεται να είναι βαθιές, σύνθετες και εν πολλοίς αναπόφευκτες.
Αύξηση των διεθνών τιμών πετρελαίου – Ανατιμήσεις στα καύσιμα
Η πρώτη και πιο άμεση επίπτωση από οποιαδήποτε ένταση ή αποκλεισμό στα Στενά του Ορμούζ αφορά τις διεθνείς τιμές πετρελαίου. Ήδη, οι αγορές προεξοφλούν αυξήσεις, ενώ σε περίπτωση επιβεβαίωσης των απειλών από το Ιράν, η τιμή του Brent μπορεί να κινηθεί ανοδικά με ρυθμούς σοκ, ενδεχομένως ξεπερνώντας τα 100 δολάρια το βαρέλι σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Για την Ελλάδα, αυτό σημαίνει άμεση αύξηση των τιμών στα πρατήρια, με το κόστος της αμόλυβδης και του πετρελαίου κίνησης να απειλεί να επιστρέψει σε επίπεδα ρεκόρ. Με δεδομένο ότι η χώρα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από εισαγωγές, το σοκ θα περάσει με ελάχιστη καθυστέρηση στον τελικό καταναλωτή.
Νέες πληθωριστικές πιέσεις – Πλήγμα στην αγοραστική δύναμη
Το κύμα ανατιμήσεων στα καύσιμα δεν θα μείνει περιορισμένο στις αντλίες. Θα διαχυθεί σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα: στα κόστη μεταφοράς τροφίμων, πρώτων υλών, ακόμα και καταναλωτικών αγαθών. Αυτό σημαίνει νέο γύρο πληθωριστικών πιέσεων, σε μια περίοδο που η χώρα μόλις έχει αρχίσει να αναπνέει μετά τα προηγούμενα σοκ της ενεργειακής κρίσης και της ακρίβειας.
Η ΕΛΣΤΑΤ καταγράφει ήδη σημάδια ανόδου στον πυρήνα του πληθωρισμού, και το νέο παγκόσμιο σοκ θα μπορούσε να επιταχύνει τις αυξήσεις, ροκανίζοντας τους μισθούς και πλήττοντας τα φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού, τα οποία είναι πιο ευάλωτα σε τέτοιες ανατροπές.
Ανάσχεση της οικονομικής ανάπτυξης – Διεύρυνση των ανισοτήτων
Η αύξηση του κόστους ενέργειας και των καυσίμων ενδέχεται να οδηγήσει σε επιβράδυνση της ανάπτυξης. Επιχειρήσεις σε τομείς όπως η βιομηχανία, οι μεταφορές, η γεωργία και η μεταποίηση, που ήδη πιέζονται από την αστάθεια του κόστους παραγωγής, θα αντιμετωπίσουν νέα εμπόδια.
Παράλληλα, η καταναλωτική δαπάνη –μοχλός στήριξης της ελληνικής οικονομίας το τελευταίο διάστημα– αναμένεται να περιοριστεί λόγω της μείωσης της αγοραστικής δύναμης, μειώνοντας την εσωτερική ζήτηση. Το αποτέλεσμα θα είναι επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης, σε μια συγκυρία που η Ελλάδα προσπαθεί να διατηρήσει τη δυναμική της ανάκαμψης και να προσελκύσει επενδύσεις.
Πλήγμα στον τουρισμό – Αύξηση κόστους και απώλεια ανταγωνιστικότητας
Ένα από τα πρώτα «θύματα» των εξελίξεων μπορεί να είναι ο τουρισμός. Το υψηλό κόστος των αερομεταφορών και της ακτοπλοΐας, λόγω αυξημένων τιμών καυσίμων, θα καταστήσει τις διακοπές στην Ελλάδα ακριβότερες για επισκέπτες από το εξωτερικό. Παράλληλα, η αβεβαιότητα στην ευρύτερη περιοχή μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις τουριστικές ροές από αγορές όπως η Μέση Ανατολή ή η Ασία.
Η Ελλάδα, που προσβλέπει σε μια ακόμα ισχυρή τουριστική σεζόν, ίσως βρεθεί μπροστά σε μειωμένες κρατήσεις, ειδικά από ταξιδιώτες με περιορισμένο προϋπολογισμό. Οι επιπτώσεις θα φανούν στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, που εξαρτώνται από τον τουρισμό για την επιβίωσή τους.
Ναυτιλία σε αχαρτογράφητα νερά – Αυξήσεις ναύλων και κινδύνων
Η ελληνική ναυτιλία, η μεγαλύτερη στον κόσμο, παρακολουθεί με ανησυχία τις εξελίξεις στα Στενά του Ορμούζ. Εάν οι εντάσεις οδηγήσουν σε περιορισμούς στη διέλευση ή αυξημένα ασφάλιστρα κινδύνου, οι μεταφορές πετρελαίου και LNG από τον Περσικό Κόλπο θα γίνουν πιο ακριβές και πιο περίπλοκες.
Ήδη, ορισμένοι Έλληνες πλοιοκτήτες επανεξετάζουν τα δρομολόγια τους, καθώς η ασφάλιση για τη διέλευση από την περιοχή εκτοξεύεται. Οι ναύλοι ανεβαίνουν, οι καθυστερήσεις πληθαίνουν, και το ρίσκο ενός ατυχήματος ή επίθεσης ανεβαίνει κατακόρυφα. Σε ένα τέτοιο σκηνικό, η ευστάθεια της ελληνικής ναυτιλίας –αν και στιβαρή– μπαίνει στο μικροσκόπιο.
Μπαίνουμε σε αχαρτογράφητα νερά
Όλα τα παραπάνω συνιστούν βραχυπρόθεσμες συνέπειες. Ωστόσο, σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο επίπεδο, ουδείς μπορεί να προβλέψει τη συνέχεια. Εάν οι συγκρούσεις επεκταθούν, εάν η ναυσιπλοΐα διαταραχθεί σοβαρά, ή εάν υπάρξει ανάφλεξη σε περισσότερα μέτωπα, τότε η παγκόσμια οικονομία –και κατά συνέπεια και η ελληνική– εισέρχεται σε μια νέα εποχή αβεβαιότητας.
Η κυβέρνηση καλείται να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και να προετοιμάζεται για κάθε σενάριο: από την εξασφάλιση εναλλακτικών ενεργειακών διαδρομών μέχρι τη θωράκιση των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.
Η Μέση Ανατολή «βράζει». Και μαζί της, οι παγκόσμιες και οι εθνικές αγορές. Το μόνο σίγουρο είναι πως το επόμενο διάστημα θα δοκιμάσει όχι μόνο τις αντοχές των οικονομιών, αλλά και την ετοιμότητα των ηγεσιών τους.
Πηγή: www.diaforetiko.gr
